UNESCO (BİRLEŞMİŞ
MİLLETLER EĞİTİM, BİLİM VE KÜLTÜR ÖRGÜTÜ)
UNESCO, Birleşmiş Milletler'e bağlı olan ve eğitim,
bilim, kültür ve iletişim alanlarında çalışan özel bir ajansdır. UNESCO, 16
Kasım 1945 tarihinde kurulmuş olup merkezi Paris'tedir.
İngilizce kısaltması olan UNESCO, "United Nations Educational, Scientific
and Cultural Organization" ifadesinin baş harflerinden oluşur.
UNESCO'nun amacı, dünyanın her yerinde barışı ve sürdürülebilir kalkınmayı teşvik
etmektir. Bu amaçla, eğitim, bilim, kültür ve iletişim alanlarında
uluslararası işbirliğini teşvik eder, politika oluşturur ve programlar yürütür.
UNESCO'nun temel hedefi, bilginin paylaşımı, kültürel çeşitlilik ve
sürdürülebilir kalkınmanın teşvik edilmesi ve evrensel insan haklarının
korunmasıdır.
UNESCO'nun çalışma alanlarından biri eğitimdir. UNESCO,
tüm dünyada herkesin eşit ve kaliteli
eğitime erişimini teşvik eder. Okuryazarlık, öğretmen eğitimi, STEM (fen,
teknoloji, mühendislik ve matematik) eğitimi gibi konularda projeler yürütür ve
politikalar geliştirir.
Bilim alanında UNESCO, bilimsel araştırmayı teşvik eder
ve bilimsel bilginin paylaşımını destekler. Bilim ve teknoloji politikalarının
oluşturulması, bilimsel kapasitenin geliştirilmesi, iklim değişikliği gibi
küresel zorluklarla mücadele edilmesi gibi konularda çalışmalar yapar.
Kültür alanında UNESCO, kültürel çeşitliliği ve mirası
korumak, korumaya değer kültürel siteleri tespit etmek ve korumak için çaba
harcar. Dünya Mirası Listesi olarak
bilinen liste, dünya genelindeki önemli doğal ve kültürel varlıkları tanımlar
ve koruma altına alır. Örneğin, Ayasofya,
Machu Picchu, Büyük Kanyon gibi birçok ünlü yer UNESCO Dünya Mirası
Listesi'nde yer almaktadır.
UNESCO, iletişim
ve bilgi alanında da çalışmalar yürütür. Medya özgürlüğünün teşvik
edilmesi, bilgiye erişim, dijital okuryazarlık gibi konulara odaklanır. Ayrıca,
farklı kültürler arasında diyalog ve anlayışın geliştirilmesine katkıda
bulunur.
UNESCO'nun en önemli programlarından bir tanesi UNESCO Dünya Mirası Programı'dır. Bu
program, dünya genelindeki kültürel ve doğal mirasın korunması, tanıtılması ve
sürdürülebilirliğinin sağlanması için çalışır. Dünya Mirası Listesi'nde yer
alan alanlar, insanlığın ortak mirası olarak kabul edilir ve koruma altına
alınır.
Bunun yanı sıra, UNESCO'nun bir diğer önemli programı UNESCO Kültürel Çeşitlilik Sözleşmesi'dir.
Bu sözleşme, kültürel çeşitliliğin korunması ve teşvik edilmesi amacıyla 2005
yılında kabul edilmiştir. Kültürel ifade özgürlüğü, dil çeşitliliği, yerel
bilgi ve geleneklerin korunması gibi konular bu sözleşme kapsamında ele alınır.
UNESCO ayrıca Dünya
Belleği Programı'yla da tanınır. Bu program, insanlığın belleğinde önemli
bir yeri olan belgeleri, arşivleri, kitapları, film ve müzik kayıtlarını
korumayı amaçlar. Örneğin, Gutenberg İncili, Shakespeare'in eserleri, evrensel
insan hakları bildirgesi gibi önemli belgeler Dünya Belleği Listesi'nde yer
alır.
UNESCO'nun çalışmaları sadece projelerle sınırlı kalmaz,
aynı zamanda politika oluşturma,
araştırmalar yapma, veri toplama ve analiz etme gibi faaliyetleri de
içerir. Üye ülkelerle işbirliği içinde çalışarak, küresel düzeyde bilgi ve
deneyim paylaşımını teşvik eder.
Sonuç olarak, UNESCO, eğitim, bilim, kültür ve iletişim
alanlarında faaliyet gösteren önemli bir uluslararası kuruluştur.
Dünya Mirası Programı, Kültürel Çeşitlilik Sözleşmesi ve
Dünya Belleği Programı gibi programları aracılığıyla kültürel mirasın
korunması, eğitimin teşviki, bilimsel işbirliği ve kültürel çeşitliliğin
desteklenmesi gibi hedeflere yönelik çalışmalar yürütür.
UNESCO'nun çabaları, insanlığın ortak değerlerinin
korunması ve sürdürülebilir kalkınmanın teşvik edilmesi açısından büyük önem
taşır.