10.Sınıf Tarih, 2.ÜNİTE: BEYLİKTEN DEVLETE OSMANLI SİYASETİ (1302-1453)


 

2. ÜNİTE: BEYLİKTEN DEVLETE OSMANLI SİYASETİ (1302-1453)

KURULUŞ DÖNEMİ GELİŞMELERİ

Anadolu’nun Jeopolitiği: Jeopolitik; bir yerin bulunduğu coğrafyanın o bölgeye kazandırdığı önem doğrultusunda devletlerin ürettiği politikadır.

 Anadolu; Jeopolitiği nedeniyle tarihin ilk dönemlerinden itibaren yerleşim için ideal bir bölge olmuştur.

 Anadolu’nun bu özelliklerinin de etkisiyle 11. yüzyılın ikinci yarısından itibaren bölgeye, Oğuz göçleri artarak devam etmiş ve buna bağlı olarak Anadolu’nun Türkleşmesi hızlanmıştır.


RİVAYETLER İÇİNDE BİR BEYLİK

NOT: Osmanlı Beyliği’nin kurucularının; menşei, hangi boya mensup oldukları, Anadolu’ya ilk ne zaman geldikleri, hangi yörelerde yaşadıkları ve hatta beyliğin tam olarak ne zaman ve nerede kurulduğu günümüzde tartışma konusudur.

 Kuruluş Dönemi’nde yaşanan askerî ve siyasi gelişmeleri anlatan kaynaklar Bizans tarihçileri Pachymeres (Pakimires), Nikephoros (Nikeforos) ve Kantakouzenos (Kantakuzen), Arap Kaynakaları İbn-i Batuta, el-Ömerî, İbn-i Said ve İbn-i Haldun bunlara örnektir.

 Osmanlı Tarihinin En Eski yerli ve milli Kaynakları; Osmanlılar hakkında ilk tarihî bilgiler, Orhan Bey’in imamı İshak Fakih’in oğlu Yahşî Fakih tarafından kaleme alınan “Yahşî Fakih Menâkıbnâmesi”dir. Aşıkpaşazâde,“Aşıkpaşazâde Tarihi”, Ahmedî’nin “İskendernâme”si, Neşrî ve Oruç Bey, Enverî, Ruhi Çelebi ve Karamani Mehmet Paşa gibi tarihçilerin eserleri de önemlidir.

 

OSMANLI BEYLİĞİNİN KURULUŞU

 Osmanlılar; Oğuzların, Bozok Kolu’na bağlı Günhan Soyu’nun Kayı Boyu’na mensuptur. Kayılar Selçuklularla birlikte Malazgirt Savaşı sonrasında Anadolu'ya gelmişlerdir.

 1230 yılındaki Yassı Çimen Savaşında Harzemşahlara karşı Anadolu Selçukluları ile birlikte savaşmışlardır. I. Alaeddin Keykubat Kayıları bu hizmetleri karşılığında uç beyliği olarak Batıya gönderdi. Ankara yakınlarındaki Karacadağ, Söğüt ve Domaniç bölgesine yerleştiler.

 Kayıların Bilinen İlk beyleri Gündüz Alp'tir. Bu konu hakkında Osmanlı Beyliği’nin kuruluşu üzerine çalışmalar yapan tarihçilerin ileri sürdüğü görüşler farklılık göstermektedir. Özellikle Paul Wittek (Vitek), Mehmet Fuat Köprülü ve Halil İnalcık, beyliğin kuruluşu ile ilgili önemli teoriler ortaya atmışlardır.

NOT: Bugünkü Kocaeli, Sakarya, Bilecik, Bursa, İznik, Düzce, Yalova, Bolu, Bartın ve Zonguldak illerini kapsayan coğrafi alanın Antik Çağ ve sonrasındaki dönemde (Türklerin bölgeye gelişine kadar) ki adı Bitinya’dır

 

OSMANLI DEVLETİNİN KISA ZAMANDA BÜYÜMESİNİ HAZIRLAYAN ŞARTLAR

Beyliğin bulunduğu -Coğrafi Konum, Osmanlı Beyliğinin başına geçen beylerin halkla çok iyi kaynaşmaları, Anadolu'daki beyliklerin çoğu Osmanlı Beyliğini önemsemediler, Osmanlı Beyliği'nin çok iyi teşkilatlanması, iyi bir devlet yapısı oluşturması, İktidarı tek elde toplamayı başarmaları, Bizans'ın otoritesinin zayıflaması, İç karışıklık, halkın bıkkınlığı, iktidar çatışmaları, Halka iyi davranmaları

OSMANLI-BİZANS İLİŞKİLERİ

BALKANLARDA DURUM

 Bizans devletinin otoritesi zayıflamış, halkın memnuniyetsizliği artmıştır.

 Balkanlarda siyasi birlik yoktur.

 Balkanlarda Bulgar, Sırp ve Macar ve Venedik krallıkları bulunmaktadır.

BİZANS’TA DURUM

§  Otorite boşluğu bulunmaktadır.

§  Taht Kavgaları vardır.

§  Halk üzerinde Haçlı Seferlerinin etkisi büyüktür.

§  Halk üzerinde Tekfur baskısı fazlaca etkilidir.

ANADOLU'DA DURUM

 13. yy. da Anadolu Selçuklu Devletinin otoritesi zayıflamış, pek çok yeni beylik kurulmuştur. Ahilerin Anadolu'da etkileri artmıştı.

OSMAN BEY (1299-1324) DÖNEMİ

 Ertuğrul Bey'den sonra beyliğin başına geçen Osman Bey (1299-1324) Şeyh Edebali'nin kızı ile evlenerek Ahilerin de desteğini almıştır.

 Bizans tekfurlarından Karacahisar Kalesi alındı.

 Bilecik, İzmit, Mekece, Lefke, Akhisar ve Geyve'yi aldı.

 Bizanslılarla (Koyunhisar) Bafeon Savaşı yapıldı. Bizanslılarla yapılan Koyunhisar Savaşı kazanıldı.(1301).

 İlk Osmanlı parasını bastırdı.

ORHAN BEY (1324-1362) DÖNEMİ

 Mudanya, (1321) fethedildi.

 Bursa'yı alarak başkent yaptı (1326)

 Bizans, İmparatoru (Andranikos) ile 1329 yılında yaptığı Maltepe Savaşı'nı (Pelakanon) kazanarak İznik'i aldı. Bizansla yapılan ilk meydan savaşıdır.

 Karesioğullarıyla savaş yapılmadan alındı. Karesoğulları Beyliğinin donanmasından yararlanıldı.

 Balıkesir ve Çanakkale dolayları Osmanlıların egemenliği altına girdi ve Osmanlılar ilk kez Rumeli’de toprak kazandı.

BALKAN FETİHLERİ

Bizanslılardaki taht kavgasında Kantakuzen'e destek veren Orhan Bey, bu yardıma karşılık olarak Çimpe Kalesini Bizanslılardan almıştır.

1345'te Orhan Bey'in oğlu Süleyman Paşa Rumeli'ye geçmiştir. Balkanlardaki fetihlerde Osmanlı kuvvetlerine kumandanlık etmiştir. Ece Yakup, Gazi Fazıl, Hacı İlbeyi ve Evrenos Bey gibi tecrübeli Karesi komutanları Osmanlı hizmetine girmiş ve Balkan fetihlerinden bu komutanların çok önemli katkıları olmuştur.

ÖNEMLİ GELİŞMELER:

 1352'de Çimpe kalesi alındı. (Orhan Bey)

 Orhan Bey’den itibaren İskan Politikası uygulanmaya başlandı ve Doğudan getirien Türkmenler Balkanlara yerleştirilmeye başlandı.

 1354'de Ankara alındı. (Orhan Bey)

 İlk adli teşkilat kuruldu. (Orhan Bey)

 İlk medrese İznik'te açıldı. İlk Müderris Davud-u Kayseri'dir. (Orhan Bey)

 İlk vezirlik makamına Alaaddin Bey getirilmiştir. (Orhan Bey)

 Devlet meselelerinin görüşüldüğü Divan teşkilatı Orhan Bey döneminde ilk kez oluşturulmuştur. (Üyeleri: Padişah, Kadı, Müfti ve Vezir)

 İlk düzenli ordu (yaya müsellem) Orhan Bey döneminde oluşturulmuş ve Osmanlılar Beylik'ten Devlet'e geçmiştir.

MURAT (HÜDAVENDİGAR (1362-1389) DÖNEMİ

Sazlıdere savaşı sonunda 1363'te Edirne fethedildi ve Başkent Edirne’ye taşındı. Edirne’nin fethinden sonra Lala Şahin Paşa, Filibe ve Gümülcine’yi almıştır.

SIRPSINDIĞI SAVAŞI (1364)

Macar, Sırp, Bulgar, Eflak ve Bosna kuvvetlerinden oluşan Haçlı birliği ordusuyla yapılan ilk savaş olan Sırpsındığı Savaşı kazanıldı. Bu savaştan sonra Batı Trakya Osmanlı hakimiyetine geçti ve Bizans’ın Balkanlarla ilişkisi kesildi.

 Balkanlarda iskan siyasetine hız verildi.

 Germiyanoğulları’ndan çeyiz karşılığı, Hamitoğulları’ndan da para karşılığı toprak alındı.

 Lala Şahin Paşa, Hacı İlbey, Evrenos Bey gibi devlet adamaları I. Murat dönemindeki önemli kumandanlardır.

ÇİRMEN SAVAŞI (1371)

Osmanlılar ile Sırplar arasında 1371 yılında yapılan savaşı Osmanlı Devleti kazandı.

KOSOVA SAVAŞI (1389)

 Sırp, Bosna, Hırvat ve Arnavutluk kuvvetlerinin kurduğu haçlı birliği ile Osmanlılar arasında yapılan savaşı Osmanlılar kazanmıştır.

 Bu savaştan sonra Balkanlarda, Osmanlıların kesin olarak yerleşmeleri başladı.

 Sultan I. Murad, zaferden sonra savaş meydanında dolaşırken Lazarʼın damadı olan yaralı Milos Obiliç (Miloş Obiliç) tarafından şehit edilmiştir.

 Kosova Savaşında, İlk kez top kullanılmıştır.

 Murat Devlet teşkilatına büyük önem verdi. Kapıkulu sisteminin esasını oluşturan yeniçeri ocağını kurdu. Tımar sistemi ilk kez uyguladı. Sultan ünvanının kullanan ilk Osmanlı padişahıdır.

YILDIRIM BEYAZIT DEVRİ (1389-1402)

 Anadolu Türk birliğinin kurulmasına büyük önem vermiştir.

 Germiyan, Saruhan, Aydın, Menteşe, Candar ve Karamanoğlu beyliklerini Osmanlı ülkesine katmıştır.

 Kadı Burhanettin Beyliği alındı.

 Ekonomik gelişmeyi sağlamak için ilk kez Venedikli tüccarlara imtiyazlar vermiştir.

 Osmanlı tarihinde İlk kez istanbul’u kuşatan padişahtır Yıldırım Beyazıt. (1391). (İstanbul'u dört kez kuşatmış ve bu kuşatmalar sırasında Anadolu Hisarı’nı (Güzelce Hisarını (1395) yaptırdı.)

NİĞBOLU SAVAŞI (1396)

 Türkleri Balkanlardan atmak ve Bizans'a yardım etmek amacı ile başlayan Macar, Bulgar, Fransız, İngiliz, İskoç, Lehistan, Avusturya, İtalya, İsviçre, Rodos ve Eflak'lıların katıldığı bu savaşta Osmanlılar galip geldi.

 Bosna ve Eflak Osmanlılara bağlandı.

TÜRK DEVLETLERİNİN LİDERLİK MÜCADELESİ

ANKARA SAVAŞI (1402)

 Timur'un Osmanlı topraklarını ele geçirme isteği ve Çin seferine çıkmadan Batı sınırını güven altına almak istemesi. Timur'dan kaçan beylerin Karayusuf ve Ahmet Celayir'in Yıldırım'a sığınmaları iki devletin karşı karşıya gelmesine neden olmuştur.

 İki hükümdarın da Türk-İslam dünyasının lideri olmak istemeleri sonucunda Ankara savaşı çıkmıştır. Osmanlı Devletinin ordusu, Timur‘un ordusuna yenilmiş ve Yıldırım Beyazıt, Timur'a esir düşmüştür. Yıldırım Beyazıt esaret hayatından dolayı 1 yıl sonra üzüntüsünden öldü.

 Ankara Savaşından sonra Anadolu Türk birliği bozuldu.  Osmanlı Devleti yıkılma tehlikesi geçirdi.

 Osmanlı Devleti Fetret Devrine girdi ve Yıldırım'ın oğulları Musa, İsa, Mehmet ve Süleyman arasında taht kavgaları başladı. Fetret dönemi 13 yıl sürdü.

 Osmanlıların Balkanlardaki ilerlemeleri durdu. İstanbul'un fethedilmesi gecikmiştir.

FETRET DÖNEMİ (1402-1413)

 Yıldırım Beyazıt'ın Timur'a yenilmesinden (1402), Çelebi Mehmed'in hükümdar olmasına (1413) kadar geçen döneme Fetret (Kargaşa) devri denilir.

 Bu dönemde Yıldırım Beyazıt'ın dört oğlu (Süleyman Çelebi, Rumeli'de; İsa Çelebi, Balıkesir'de; Musa Çelebi, Bursa'da; Çelebi Mehmet ise Amasya'da padişahlıklarını ilan ettiler.

 Kardeşleri ile mücadele sonunda Çelebi Mehmet Osmanlı tahtına tek başına oturdu. Çelebi Mehmet, Osmanlı Devletinin ikinci kurucusu olarak kabul edilir.

MEHMET (ÇELEBİ) DÖNEMİ (1413-1421)

 Kardeşleri arasındaki taht mücadelesini kazanan Çelebi Mehmet, devletin siyasi birliğini sağlayarak Osmanlı Devletinin ikinci kurucusu olarak kabul etmiştir.

 Çelebi Mehmet; Balkanlarda barışçı bir siyaset izledi, Anadolu birliğini sağlamaya çalıştı, Venediklilerle ilk deniz savaşını yaptı. (1416), Saruhanoğlu Beyliği Osmanlı devletine bağlandı.

 Dinî nitelikli ilk ayaklanma olan Şeyh Bedrettin isyanı bastırıldı.

II. MURAD DÖNEMİ (1421-1451)

 Çelebi Mehmet döneminde başlayan "Düzmece Mustafa" olayı II. Murat döneminde sonlandırılmıştır.

 Yıldırım Beyazıt’tan sonra İstanbul’u kuşatan ikinci Osmanlı padişahı olmuştur. (1442)

 Anadolu'da; Candaroğulları, Hamitoğulları, Menteşeoğulları, Tekeoğulları, Germiyanoğulları, Taceddinoğulları tekrar hâkimiyeti altına aldı.

 Germiyanoğulları mücadele edilmeden alındı.

EDİRNE SEGEDİN ANTLAŞMASI (1444)

 Osmanlı Devleti ile Haçlı Birlikleri arasında imzalandı

 Edirne Segedin Antlaşması sonunda II. Murat tahtı on iki yaşındaki oğlu II. Mehmet'e bırakmıştır. II. Murat, kendi isteği ile tahttan çekilen tek Osmanlı padişahıdır.

VARNA SAVAŞI (1444)

 Çocuk yaştaki II. Mehmet'in tahta çıkması, Haçlıların harekete geçmesine ve Osmanlıları Balkanlardan atma düşüncesinin canlanmasına neden olur.

 II. Murat'ın tekrar Osmanlı tahtına çıkmasıyla, Osmanlılar bu savaşta haçlılara karşı üstün gelmiştir.

II. KOSOVA SAVAŞI (1448)

 Varna yenilgisi üzerine Haçlıların Öç almak gayesi ile yaptıkları savaştır. Kosova'da haçlılar bozguna uğradılar.

 Bu savaşla Balkanların kesin Türk yurdu olduğu görülmüş, Balkanların fethi tamamlanmış ve Türklerin Balkanlardan atılması ümidi sona ermiştir. Avrupa savunma durumuna geçmiştir.

 


Muallimi Tarih

KPSS ve Lise Tarih Ders Özetleri

Yorum Gönder

🔔 Görüşlerinizi Bize Bildirin

Daha yeni Daha eski