İSLAM TARİHİ DERS NOTLARI
1. Arabistan, Asya kıtasını güneybatısında yer alan bir
yarımadadır
2. Mekke, Medine ve Taif'in bulunduğu yerin tarihte
Hicaz bölgesi adı verilir.
3. Arap Yarımadası'nda hayvancılıkla geçimlerini
sağlayan ve Konar göçer yaşam süren topluluklara Bedevi adı verilir
4. Arap Yarımadası'nda Ticaretle ve sanatla meşgul olan
şehirlerde yaşayan kesime Hadari ismi verilir.
5. Allah'ın birliğine ve bütünlüğüne dayanan Hanif dini,
Hz İbrahim'in dini olarak bilinir. İslamiyet öncesi dönemde Hz Muhammed'in
Hanif dinine inandığı kabul edilir.
6. İnanışları ve yaşayışları sebebiyle İslamiyet öncesi
Arap Yarımadası için Cahiliye Dönemi adı kullanılır
7. İslamiyet’in ortaya çıktığı dönemde Avrupa'da Bizans
İmparatorluğu, İran'da Sasaniler, Orta Asya'da Göktürkler ve Afrika'da
Habeşistan Krallığı hüküm sürmekteydi.
8. İslamiyet öncesi Arap Yarımadası'nda kabileler
şeklinde yaşayan Araplarda siyasi birlik yoktur.
9. İslamiyet’i kabul eden ilk kişiler: Hz Muhammed'in
eşi Hz.Hatice, Hz Muhammed'in amcasının oğlu Hz Ali, Hz Muhammed'in azad ettiği
kölesi Zeyd Bin Harise ve Hz Muhammed'in yakın arkadaşı Hz Ebubekir'dir.
10. Hz Muhammed zamanında Medine'de kurulan Ashab-ı
Suffa, İslam dünyasındaki ilk medrese olarak kabul edilir.
11. Hz Muhammed'in Medine'ye hicretinden sonra Medine'ye
göç eden Müslümanlara muhacir, Medineli Müslümanlara ise Ensar adı verilmiştir.
12. İslam Devleti'nin ilk anayasası olarak kabul edilen
Medine sözleşmesinde Medine'de yaşayan her kesime inanç özgürlüğü verilmiş ve
dışarıdan herhangi bir saldırı olması durumunda beraber hareket edilmesi kararı
alınmıştır.
13. Bedir Savaşı, Uhud Savaşı ve Hendek Savaşı
Müslümanların savunma savaşları olarak kabul edilir.
14. Hazreti Ebubekir halife olduktan sonra dinden
dönenler, zekat vermeyenler ve yalancı peygamberler ile mücadele etmiş Ayrıca
Kur’an-ı Kerim'in kitap haline getirmiştir.
15. Hz Ömer zamanında Halid Bin Velid komutasındaki
İslam ordusu Kudüs ve Suriye (Şam) topraklarını fethetmişlerdir.
16. Hazreti Ömer zamanında yapılan Nihavent savaşı ile
Sasanilere son verilmiş ve İran toprakları Müslümanların egemenliği altına
girmiştir. Böylelikle Türkler ile Müslümanlar ilk kez sınır komşusu
olmuşlardır.
17. Hazreti Ömer zamanında Amr Bin As komutasındaki
İslam ordusu Kahire (Fustat) ve İskenderiye şehirlerini ele geçirmiş böylelikle
Mısır toprakları fethedilmiştir. Müslümanlar ilk kez Afrika'dan Toprak
fethetmişlerdir.
18. Hz Ömer zamanında mahkemelere başkanlık etmesi için
Kadı görevlendirilmiş, devlet gelirlerinin artmasıyla Beytül Mal adı verilen
devlet hazinesi kurulmuş, gayrimüslimlerden haraç adıyla ürün vergisi alınmış
ve Hicri takvim hazırlanmıştır.
19. Hz Osman zamanında Şam Valisi Muaviye tarafından ilk
İslam donanması kurulmuştur. Bu donanmayla Kıbrıs Adası fethedilmiştir.
20. Hz Osman zamanında Kur'an-ı Kerim çoğaltılarak
önemli merkezlere gönderilmiştir.
21. Hazreti Ali döneminde ortaya çıkan Cemel Vakası
Müslümanlar arasındaki ilk çatışma olarak kabul edilir.
22. Emeviler zamanında İstanbul 2 kez kuşatılmış fakat
alınamamıştır.
23. Emeviler zamanında halifelik (devlet Başkanlığı)
saltanata (babadan oğula) dönüşmüştür.
24. Emeviler zamanında Kuzey Afrika'daki Tunus, Cezayir
ve Fas toprakları fethedilmiş. Ayrıca Avrupa kıtasına geçilerek İspanya ve
Portekiz toprakları da Müslümanların kontrolüne girmiştir.
25. Emeviler zamanında Tarık Bin Ziyad komutasındaki
İslam ordusu Kadiks Savaşı'nda Vizigotları İspanyolların ataları) İspanya ve
Portekiz topraklarını fethetmişlerdir. İslam tarihinde İspanya ve Portekiz'in
bulunduğu coğrafyaya Endülüs adı verilmiştir.
26. Emeviler zamanından Hz Hüseyin ve taraftarlarının
katledildiği Kerbela olayından sonra Müslümanlar Şii ve Sünni olmak üzere iki
mezhebe ayrılmışlardır.
27. Emevi halifesi Abdülmelik zamanında ilk islam parası
basılmış ve Arapça resmi dil ilan edilmiştir.
28. İslamiyet öncesi Arap Yarımadası'nda Azad edilen
köleler için Mevali adı kullanılmış, Emeviler zamanında ise Arap olmayan
Müslümanlar için Mevali adı kullanılmıştır. Bu ırkçı anlayıştan kaynaklı olarak
Emeviler zamanında diğer milletlerin İslamiyet'e geçişleri yavaş ilerlemiştir.
29. Emeviler zamanında Franklarla (Fransızların ataları)
yapılan Puvatya Savaşı'nda alınan yenilgi ile Müslümanların Avrupa'daki
ilerleyişi durmuştur.
30. Bilim, matematik, Tıp, mimari, edebiyat ve
Felsefe gibi birçok alanda önemli katkılarda bulunan İspanya'daki Gırnata ve
Kurtuba şehirleri Endülüs Emevilerine başkentlik eden önemli şehirlerdir. Bu
şehirler İslam altın çağının yaşanmasında çok önemli bir rol oynamışlardır.
31. Endülüs Emevi Devleti, 756 - 1031 yılları arasında
yaklaşık 250 yıl boyunca İspanya ve Portekiz (Endülüs) bölgesinde hüküm sürmüş
bir İslam devletidir.
32. Endülüs bölgesinde dünyaya gelen Arap felsefeci,
hekim ve matematikçi İbn-i Rüşd birçok alanda bilime önemli katkılarda
bulunmuştur. İbni rüşd İslam düşünce tarihinde ve dünya bilim tarihinde önemli
bir figür olarak kabul edilir.
33. Hz Muhammed döneminde Medine İslam Devleti'nin
başkenti olarak kullanılmış, Hz Ali zamanında İslam Devleti'nin başkenti
Kufe'ye (Irak) taşınmıştır. Emeviler zamanında devletin başkenti Şam (Suriye)
taşınmıştır. Abbasiler zamanında ise İslam devletinin başkenti Şam'dan Bağdat'a
(Irak) taşınmıştır.
34. Abbasiler ile Çinliler arasında 751 yılında yapılan
Talas Savaşı'nda Türkler Abbasilere destek vermişler ve Abbasilerin Çinlilere
karşı galip gelmelerinde önemli rol oynamışlardır.
35. Talas Savaşı'ndan sonra Türklerin Müslümanları daha
yakından tanımaları ve de Abbasilerin Mevali politikasını terk etmeleri,
hoşgörülü bir politika izlemeleri Türklerin İslamiyet'e geçişlerini
hızlandırmıştır.
36. Talas Savaşı'nda Çinlilerin icadı olan Kağıt,
matbaa, Barut ve Pusula ile tanışan Müslümanlar bu icatları kendi ülkelerine
götürüp kullanmışlar ve geliştirmişlerdir.
37. Abbasiler zamanında Yunanca ve Latince eserleri
Arapça'ya çevirmek amacıyla Bağdat’ta Beyt'ül Hikme adıyla tercüme odaları
kurulmuştur.
38. 786 - 809 yılları arasında 23 yıl hüküm süren Harun
Reşit, Harun Reşit' Dönemi Abbasi Devleti'nin en parlak ve en güçlü dönemi
olarak kabul edilir.
39. Moğol kökenli İlhanlıların 1258 yılında Bağdadı
işgal etmesiyle Abbasi Devleti yıkılmıştır. İlhanlılar, Bağdat'taki medreselere
ve kütüphanelere zarar vermişler ve buradaki insanları katletmişlerdir.
40. İlhanların Bağdadı işgal etmesi ve Abbasi
Devleti'nin yıkılmasıyla Abbasi halifesi Memluklere sığınmıştır. Abbasi
halifesini himayeleri altına alan Memluklerin İslam dünyasındaki itibarları
artmıştır.
41. Tolunoğulları ve Akşitler Mısır'da kurulan ilk Türk
İslam devletleridir. Tolunoğulları 37 yıl, Akşitler ise 34 yıl varlık
göstermişlerdir.
42. Tolunoğulları zamanında Mısır'da inşa edilen Tülunniye
Camisi Türk usulüne göre Mısır'da yaptırılan ilk camidir.
43. Fatimi devletine son vererek Mısır'da Eyyübi
Devleti'ni kuran Selahattin Eyyubi, 1187 yılında Hıttın savaşında Haçlıları
yenerek Kudüs'ü fethetmiştir. Bu sebepten Selahattin Eyyubi'nin İslam
dünyasındaki itibari artmıştır ve kendisine Kudüs Fatihi ismi verilmiştir.
Mehmet Akif Ersoy ise Selahattin Eyyubi'ye "Şark'ın En Sevgili
Sultanı" ismini vermiştir.
44. Mısır'da kurulan ve Suriye ile Hicaz bölgesinde
hüküm süren Memlükler, 1260 yılında 'Aynı calut Savaşı'nda moğolları yenilgiye
uğratmışlardır. Böylelikle Moğollar Tarihte ilk kez yenilmişlerdir..
45. Eyyübilere son veren Memlükler, 1250-1517 yılları
arasında yaklaşık 250 yıl varlık göstermiştir. Memlüklere ise Yavuz Sultan
Selim komutasındaki Osmanlı ordusu 1517 yılında son verilmiştir.
46. Tolunoğulları, Akşitler, Eyyübiler ve Memlükler
Mısır'da kurulan İslam devletleridir.
47. Abbasiler zamanında Türklerin savaşçılık
özelliklerinden faydalanmak amacıyla Bağdat'ta ve Hatay civarında Türkler için
Samara ve Avasım adı verilen şehirler kurulmuştur.
48. İslam tarihindeki ilk kütüphane Emevilerin başkenti
Şam'da kurulmuştur.
49. Mantık alanında çalışmalarda bulunan ve Aristo'nun
eserlerinin Arapçaya çevirerek Muallimi Sani ( ikinci öğretmen) ismini alan
Müslüman bilim insanı Farabidir.
50. Orta Çağ Avrupa'da yaklaşık 400 yıl boyunca
üniversitelerde okutulan kanun-i Tıp isimli tıp kitabı İbni Sina'ya aittir.
51. İslam devletlerinde gayrimüslimlere zimmi adı
verilmiştir.
52. İpucu; İran, Bağdat, Şam, Suriye, Kudüs Arap
Yarımadası, Hicaz, Mısır, Kuzey Afrika, İspanya, Endülüs, Portekiz dünya
haritası üzerinde nerede olduklarını öğrenin.