11.Sınıf Tarih, 1.ÜNİTE:DEĞİŞEN DÜNYA DENGELERİ KARŞISINDA OSMANLI SİYASETİ

 

1.ÜNİTE:  DEĞİŞEN DÜNYA DENGELERİ KARŞISINDA OSMANLI SİYASETİ

1.ÜNİTE:

DEĞİŞEN DÜNYA DENGELERİ KARŞISINDA OSMANLI SİYASETİ

 

1595-1700 YILLARI ARASINDAKİ SİYASİ GELİŞMELER

Ø 1596- HAÇOVA MUHAREBESİ: Avusturya’ya karşı zafer kazanıldı. III. Mehmet, Eğri Kalesini fethetti.

Ø 1606- ZİTVATORUK ANTLAŞMASI: I. Ahmet döneminde Avusturya’ya karşı siyasi üstünlük kaybedildi.

Ø 1612- NASUH PAŞA ANTLAŞMASI: I.Ahmet döneminde İran’daki Safevi Hanedanı ile imzalanmıştır.

Ø 1618- SERAV ANTLAŞMASI: İran’da hüküm süren Safevi Hanedanı ile imzalanmıştır.

Ø 1621- HOTİN ANTLAŞMASI: II. Osman Döneminde Lehistan’la imzalanmıştır

Ø 1639- KASRI ŞİRİN ANTLAŞMASI: IV. Murat Döneminde Türkiye-İran Sınırının çizildiği antlaşmadır.

Ø 1664- VASVAR ANTLAŞMASI: IV. Mehmet Döneminde Avusturya ile imzalandı.

Ø 1669- GİRİT’İN FETHİ: IV. Mehmet Döneminde Venediklilerden alındı.

Ø 1676- BUCAŞ ANTLAŞMASI: IV. Mehmet döneminde Lehistan’la İmzalanan ve Osmanlıların Batıda en geniş sınırlara ulaştığı antlaşma.

Ø 1681- BAHÇESARAY ANTLAŞMASI: Ruslarla imzalanan ilk resmi antlaşmadır. (IV. Mehmet )

Ø 1683- II. VİYANA KUŞATMASI (BOZGUNU): IV. Mehmet Döneminde yaşandı. Merzifonlu Kara Mustafa Paşa komutasındaki Osmanlı Ordusu bozguna uğramıştır.

Ø 1683-1699 KUTSAL İTTİFAK-OSMANLI SAVAŞI: Viyana Bozgunundan cesaret alan Avrupalı Devletler ile Osmanlılar arasında 16 yıl süren savaşlara verilen ad. Avusturya, Lehistan, Rusya ve Venedik ile yapılan savaşlarda Osmanlılar ağır bir yenilgi almıştır.

Ø 1699- KARLOFÇA ANTLAŞMASI: Kutsal İttifak Savaşlarından sonra Avusturya, Lehistan ve Venedikle imzalanan antlaşmadır. Bu Antlaşmayla Büyük toprak kayıpları yaşandı ve Osmanlı Gerileme Dönemine girdi.

Ø 1700- İSTANBUL ANTLAŞMASI: Kutsal İttifak Savaşlarından sonra Ruslarla imzalanan antlaşmadır. Bu antlaşmaya göre; Azak Kalesi Ruslara verilmiştir. (Osmanlı padişahı II. Mustafa Döneminde, bu antlaşma imzalandı.)

 

UZUN SAVAŞLARDAN DİPLOMASİYE

Osmanlı Devleti, 1500 -1700’lü yıllar arasında yaklaşık 200 yüzyıl boyunca Doğu’da Safevilerle, Batı’da ise Avusturya, Lehistan, Venedik ve Kuzey’de de Rusya ile mücadele halinde olmuştur. 1600’lü yılların sonunda Rusya, Lehistan, Venedik ve Avusturya devletleri, Osmanlı Devletine karşı Kutsal İttifaklar kurmuşlardır.

 

OSMANLI İLE SAFEVİ İLİŞKİLERİ

SAFEVİLER: 

Ø Şah İsmail tarafından 1501 yılında İran’da kurulan Şii devletidir. 236 yıl varlığını sürdürdü. Nadir Şah’ın 1736 yılında Safevi Hanedanına son vermesiyle İran’da Afşar Hanedanı iktidara gelmiştir.

Ø Safeviler ile Osmanlılar arasındaki ilişkiler II. Beyazıt döneminde başlar, bu iki devlet 1500-1700’lü yıllar arasında mücadele halinde olmuşlardır.

Ø II. Bayezid Döneminde Anadolu çıkan Şahkulu Ayaklanması, Safevilerin desteğiyle çıkmış Şii ayaklanmadır.

Ø Şah İsmail taraftarlarının Anadolu’da Şii Propagandası yapmaları nedeniyle Yavuz Sultan Selim, 1514 yılında Safeviler üzerine Çaldıran Seferine çıkmıştır. Çaldıran Seferi Sonunda, Safevilerin Anadolu’daki gücü azalmıştır.

1555- AMASYA ANTLAŞMASI: Osmanlılar ile Safeviler arasında imzalanan ilk antlaşmadır. Kanuni Sultan Süleyman döneminde imzalanmıştır.

1590: FERHAT PAŞA ANTLAŞMASI: Safevilerle yapılan bu antlaşmayla Osmanlı Devleti doğuda en geniş sınırlara ulaşmıştır. III. Murat döneminde imzalanmıştır.

1612: NASUH PAŞA ANTLAŞMASI: Bu Antlaşmaya göre Safeviler her yıl Osmanlılara haraç olarak 200 deve yükü ipek, kumaş vb. kıymetli eşya gönderecektir. I. Ahmet döneminde imzalanmıştır.

1618: SERAV ANTLAŞMASI: Osmanlı Padişahı II. Osman (Genç) döneminde Safevilerle imzalanan barış antlaşmasıdır. Bu antlaşmaya göre Safeviler her yıl Osmanlılara haraç olarak 100 deve yükü ipek, kumaş vb. kıymetli eşya gönderecektir.

1639: KASR-I ŞİRİN ANTLAŞMASI: Günümüzdeki Türkiye-İran sınırının çizildiği bu antlaşma IV. Murat döneminde Safevilerle imzalanmıştır.

1727: HEMEDAN ANTLAŞMASI: III. Ahmet döneminde Safevilerle imzalanan barış antlaşmasıdır.

1732: AHMET PAŞA ANTLAŞMASI: I. Mahmut döneminde Osmanlılar ile Safevi Hanedanı arasında imzalanan son antlaşmadır.

 

OSMANLI-AVUSTURYA İLİŞKİLERİ

Kutsal Roma Germen İmparatorluğunu meydana getiren devletçiklerden biri olan Avusturya Arşidüklüğü, Orta Avrupa’da 400 yıl hüküm sürmüş bir devlettir.

1606: ZİTVATORUK ANTLAŞMASI: Osmanlı padişahı I. Ahmet döneminde imzalanan bu antlaşmayla Avusturya Arşidükü protokolde Osmanlı padişahına denk sayılmıştır. Bu antlaşmaya göre; Avusturya'nın Osmanlı’ya her yıl ödediği 30.000 altın vergi kaldırılmıştır. Osmanlılar, Avusturya’ya karşı elde ettiği siyasi üstünlüğü kaybetmiştir. (Avusturya Arşidükü protokolde Osmanlı padişahına denk sayılmıştır)

1664: VASVAR ANTLAŞMASI: IV. Mehmet döneminde Avusturya Arşidüklüğü ile Osmanlılar arasında imzalanan antlaşmadır.

1683: II. VİYANA KUŞATMASI: Viyana’yı kuşatan Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa komutasındaki Osmanlı kuvvetleri bozguna uğramıştır. Bu bozgundan sorumlu tutulan Merzifonlu Kara Mustafa Paşa, padişahın emriyle idam edilmiştir. Bu kuşatmada Osmanlıların eski gücünde olmadığını gören Avrupalı devletler bir araya gelerek Kutsal İttifak kurmuş ve Osmanlı Devletine saldırmışlardır. IV. Mehmet döneminde yaşanmıştır.

1683-1699: KUTSAL İTTİFAK VE OSMANLI SAVAŞLARI: Viyana Kuşatmasında Osmanlıların eski gücünde olmadığını gören Avusturya, Lehistan, Venedik ve Rusya bir araya gelerek Kutsal İttifak kurmuşlar ve Osmanlı Devletine saldırmışlardır. 16 yıl süren bu savaşlarda Osmanlılar ağır bir yenilgi almıştır. Büyük toprak kayıplarının olduğu ağır maddeler içeren antlaşmalar imzalamıştır.

1699: KARLOFÇA ANTLAŞMASI: 1683-1699 yılları arasında Osmanlı Devleti ile Kutsal İttifak Devletleri arasında yapılan ve 16 yıl süren savaşlara son veren antlaşmadır. Bu antlaşma II. Mustafa döneminde Avusturya, Venedik ve Lehistan devletleriyle imzalandı. (Rusya ile 1700’de İstanbul Antlaşması imzalanmıştır.) Osmanlılar adına bu antlaşmayı Reis-ül Küttab Rami Mehmed Paşa imzalamıştır. Büyük çapta toprak kaybedilen bu antlaşmayla ‘’Macaristan ve Erdel’’ Avusturya’ya, ‘’Mora Yarımadası ve Dalmaçya Kıyıları’’ Venediklilere, ‘’Podolya ve Ukrayna’’ Lehistan’a bırakıldı.

1718: PASAROFÇA ANTLAŞMASI: Osmanlı padişahı III. Ahmet döneminde Avusturya ve Venedik devletleriyle yapılan savaştan sonra imzalanan antlaşmadır. Osmanlı Devletinin Batılı devletlerin üstünlüğünü kabul ettiği bu antlaşmayla Mora Yarımadası, Osmanlılara geri verildi. Bu antlaşmadan sonra Osmanlı Devletinde Batının örnek alındığı, zevk ve sefa dönemi olarak adlandırılan Lale Devri başladı.

1739: BELGRAD ANTLAŞMASI: I. Mahmut döneminde Rusya ve Avusturya ile imzalanan antlaşmadır. Osmanlıların bu yüzyılda kazançlı çıktığı son antlaşmadır 

Not: Belgrad Antlaşmasında Fransızlar arabuluculuk yapmıştır bu sebepten Osmanlılar, Fransızlara verdiği kapitülasyonları 1740 yılında süresiz olarak uzatmıştır.

 

OSMANLI - LEHİSTAN İLİŞKİLERİ

LEHİSTAN: 

1400’lü yıllar ile 1700’lü yıllar arasında günümüz Polonya topraklarında hüküm sürmüş bir devlettir. 1600’lü yıllarda Avrupa’nın en güçlü ülkelerinden biri olan Lehistan, Osmanlı Devleti ile diğer Avrupalı Devletler arasında tampon bölge görevi görmüştür.

Osmanlı Devleti ile Lehistan ilişkileri II. Murat döneminde başladı.

 

1621: HOTİN ANTLAŞMASI: II. Osman (Genç) döneminde 1621’de Lehistan ile imzalanmış bir barış antlaşmasıdır. 

Not: Hotin Kalesinin kuşatılması sırasında Yeniçerilerin isteksiz savaşması nedeniyle, II. Osman (Genç) Yeniçeri ocağını kaldırma fikrini yakınındaki devlet adamlarıyla paylaşmıştır, bunu duyan yeniçeriler başkaldırarak, Genç Osman'ı tahttan indirmiş ve Yedikule zindanlarında öldürmüşlerdir.

1672: BUCAŞ ANTLAŞMASI: Osmanlı padişahı IV. Mehmet döneminde Lehistan’la imzalanan barış antlaşmasıdır. Antlaşmanın önemi: Osmanlı Devleti, Bucaş Antlaşmasıyla batıda en geniş sınırlara ulaşmıştır.

1699: KARLOFÇA ANTLAŞMASI: II. Mustafa döneminde Osmanlı Devleti ile Kutsal İttifak Devletleri (Venedik, Avusturya, Lehistan) arasında imzalandı. Bu antlaşma göre; Podolya ve Ukrayna toprakları Lehistan’a bırakıldı.

 

OSMANLI-VENEDİK İLİŞKİLERİ

VENEDİK:

600’lü yıllar ile 1700’lü yıllar arasında İtalya'da hüküm sürmüş bir şehir devletidir. İtalya'daki Venedik kenti civarında ve Adriyatik denizi kıyısında hüküm süren bu şehir devleti, Akdeniz ülkeleriyle yaptığı ticaret sonucu zenginleşmiştir.  Napolyon 1797 yılında, Venedik Cumhuriyetine son vermiştir.

Osmanlılar ilk kez Çelebi Mehmet Döneminde Venediklilerle savaşmışlardır.

1571: KIBRIS’IN FETHİ: Osmanlı padişahı II. Selim döneminde Venediklilerden Kıbrıs Adası alındı.

1571: İNEBAHTI YENİLGİSİ: Kıbrıs’ın Fethinden sonra Venediklilerin de içinde bulunduğu Haçlı donanmasının, Osmanlı donanmasını yaktığı olaydır. II. Selim Döneminde yaşanan bu gelişmeyle Osmanlı donanması ağır bir yara almıştır. 

Not: Sadrazam Sokollu Mehmet Paşa, İnebahtı yenilgisinden sonra Venedik elçisine: ‘’Biz Kıbrıs’ı fethederek kolunuzu kestik siz İnebahtı’da donanmamızı yakarak sakalımızı kestiniz. Kesilen kol yeniden çıkmaz fakat kesilen sakal daha gür çıkar.’’ tarihi sözü söylemiştir.

1669: GİRİT’İN FETHİ: Osmanlı padişahı IV. Mehmet döneminde Venediklilerden Girit Adası alındı. 24 yıllık kuşatmadan sonra alındı.

1699: KARLOFÇA ANTLAŞMASI: II. Mustafa döneminde Osmanlı Devleti ile Kutsal İttifak Devletleri (Avusturya-Venedik-Lehistan) arasında imzalanan bir antlaşmadır. Bu antlaşmaya göre; ‘’Mora Yarımadası ve Dalmaçya kıyıları’’ Venedik’e bırakıldı.

1718: PASAROFÇA ANTLAŞMASI: III. Ahmet Döneminde Osmanlılar ile Avusturya ve Venedik devletleri arasında imzalanan antlaşmadır. Antlaşmaya göre; Mora Yarımadası, Osmanlılara geri verildi.

 

OSMANLI- ÇARLIK RUSYA İLİŞKİLERİ

ÇARLIK RUSYA: 

1547 yılında Korkunç İvan tarafından kurulan, Büyük Petro zamanında İmparatorluğa dönüşen ve Birinci Dünya Savaşı sırasında yıkılan bir devlettir. I. Petro döneminde Rusların devlet politikasına dönüşen sıcak denizlere inme politikası nedeniyle Osmanlılar ile Ruslar yüzyıllar boyunca savaşmışlardır.

1568-1570: ASTRAHAN SEFERİ: Sultan II. Selim döneminde Çarlık Rusya üzerine yapılan ve başarısızlıkla sonuçlanan bir seferdir.

1676-1681: OSMANLI-RUS SAVAŞI: Osmanlı İmparatorluğu ile Çarlık Rusya arasında yapılan ilk büyük savaştır. IV. Mehmet döneminde gerçekleşen bu savaşta Osmanlı ordusuna Merzifonlu Kara Mustafa Paşa komutanlık etmiştir. Osmanlı Devletinin zaferiyle biten bu savaş sonunda Bahçesaray Antlaşması imzalandı.

1681: BAHÇESARAY (ÇEHRİN) ANTLAŞMASI: Osmanlı Devleti ile Çarlık Rusya arasında imzalanan ilk resmi antlaşmadır. IV. Mehmet Döneminde Kırım’da imzalanan bu barış antlaşmasıyla Dinyeper Nehri iki devlet arasında sınır kabul edildi.

1683-1699: KUTSAL İTTİFAK VE OSMANLI SAVAŞLARI:  Çarlık Rusya’nın da taraf olduğu Kutsal İttifak Devletleri ile Osmanlı Devleti arasında yapılan savaştır. Bu savaş sonunda 1700 yılında İstanbul Antlaşması imzalanmıştır.

1700: İSTANBUL ANTLAŞMASI: Osmanlı Devleti ile Çarlık Rusya arasında imzalanan bir barış antlaşmasıdır. Osmanlı padişahı II. Mustafa döneminde imzalanan bu antlaşma göre; Azak Kalesi Ruslara bırakıldı ve Ruslar İstanbul’da elçi bulundurma hakkı elde etti.

1711 OSMANLI-RUS SAVAŞI (PRUT SAVAŞI): III. Ahmet döneminde Osmanlı Devleti ile Çarlık Rusya arasında yapılan bir savaştır. Poltova Savaşında yenilen ve Osmanlı’ya sığınan İsveç Kralı Demirbaş Şarl’ın Ruslara teslim edilmemesi üzerine bu savaş çıkmıştır. Rus Çarı I. Petro (Deli Petro-Büyük Petro) komutasındaki Rus ordusu ağır bir yenilgi almış ve barış teklifinde bulunmuştur. Prut Antlaşmasıyla savaş bitmiştir. Bu savaşta Osmanlı ordusuna, Sadrazam Baltacı Mehmet Paşa komutanlık etmiştir.

1711: PRUT ANTLAŞMASI: Sultan III. Ahmet ile Rus Çarı I. Petro arasında imzalanan barış antlaşmasıdır. Bu antlaşmaya göre; Azak Kalesi, Osmanlılara geri verilmiş ve Ruslar, İstanbul'da daimi elçi bulunduramayacaktır.

1735-1739: OSMANLI- (RUSYA + AVUSTURYA) SAVAŞI: I. Mahmut Döneminde Osmanlı Devletinin Rusya ile yaptığı savaştır. Osmanlı Devletinin zaferiyle sonuçlanan bu savaşta Rusya’nın Karadeniz’deki ilerleyişi durduruldu ve imzalanan Belgrad Antlaşmasıyla bu savaş son buldu.

1739: BELGRAD ANTLAŞMASI: I. Mahmut Döneminde Avusturya ve Rusya ile imzalanan barış antlaşmasıdır. Osmanlı Devletinin kazançlı çıktığı son antlaşmadır.

1768-1774: OSMANLI-RUS SAVAŞI: Osmanlı Devletinin III. Mustafa döneminde ağır bir yenilgi aldığı bu savaş, Küçük Kaynarca Antlaşmasıyla sona ermiştir.

1770: ÇEŞME BASKINI: 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşında Ege Denizinde Çeşme’de bulunan Osmanlı donanmasının 1770 yılında Rus donanması tarafından yakıldığı olaydır.

1774: KÜÇÜK KAYNARCA ANTLAŞMASI: 1700’lü yıllarda Osmanlı Devletinin imzaladığı en ağır antlaşmadır. Bu antlaşma I. Abdülhamit döneminde Çarlık Rusya ile imzalanmıştır. Bu antlaşmaya göre; Kırım Hanlığı Osmanlı’dan ayrılarak bağımsızlığını kazanmıştır. Rusya, Osmanlı Devletinde yaşayan Ortodoksların koruyuculuğunu üstlenmiştir. Osmanlı Devleti, Karadeniz’deki egemenliğini kaybetmiştir.

 

17. YÜZYILDA OSMANLI DEVLETİ’NİN DIŞ POLİTİKASI

§  1500’lü yılların sonlarından itibaren Osmanlı Devletinde ekonomik ve sosyal sıkıntılar yaşamış, devlet idaresindeki zayıflık ortaya çıkmıştır. Avrupa’da 1618-1648 yılları arasında devam eden Otuz Yıl Savaşları nedeniyle Avusturya, Osmanlı Devleti’nin bu güçsüzlüğünden yararlanamamıştır.

§  Otuz Yıl Savaşları’ndan sonra Avusturya ile yaşanan Erdel Meselesi yüzünden Osmanlılar, Fazıl Ahmed Paşa komutasında Avusturya üzerine sefere çıkmıştır. Bu seferde 1663’te Uyvar Kalesi fethedilmiş ve bu bölge Osmanlıların bir eyaletine dönüştürülmüştür.1664’te Osmanlılar ile Avusturya arasında yapılan Vasvar Antlaşmasına göre; Avusturya Arşidüklüğü, Erdel’deki Türk hakimiyetini onaylanmıştır.

§  Sultan II. Osman (Genç Osman) Lehistan üzerine Hotin seferine çıkmıştır. Lehistan’ın barış isteği üzerine Hotin Antlaşması imzalanmıştır.

§  Sultan IV. Mehmed, Lehistan üzerine sefere çıkarak Kamaniçe’yi fethetti ve Podolya’ya hakim oldu. 1672 yılında Bucaş ve 1676’daki Zoravna Antlaşmalarına göre; Podolya ile Kamaniçe Osmanlı Devleti’ne, Ukrayna da Osmanlıların himayesindeki Kazaklara bırakıldı.

§  Çehrin Seferi’nde Osmanlı ordusunun bazı önemli kaleleri fethetmesi üzerine Rusya barış istemiş ve Rusya ile imzalanan ilk antlaşma olan Bahçesaray (Çehrin) Antlaşması 1681’de yapıldı.

§  Osmanlı donanması tarafından 1645’te kuşatılmaya başlanan Girit Adası, 24 yıllık kuşatma sonucu 1669’da tamamen Osmanlı yönetimine geçti. (IV. Mehmet dönemi)

 

KUTSAL İTTİFAK OSMANLILARA KARŞI

Ø IV. Mehmet döneminde Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa komutasında gönderilen Osmanlı ordusu Viyana'yı 1683’te kuşattıysa da kuşatma bozgunla sonuçlandı. Osmanlı Devletinin eski gücünde olmadığı Avrupalı Devletler tarafından görülmesi üzerine papanın teşvikleriyle Avusturya, Rusya, Lehistan, Venedik ve Malta’nın yer aldığı Avrupa-Hristiyan birliği (Kutsal İttifak) oluşturuldu.

Ø 16 yıl süren Kutsal İttifak-Osmanlı Savaşları, Karlofça Antlaşmasıyla sona ermiştir. Kutsal İttifak Devletleriyle yapılan ve 16 yıl süren bu savaşta Osmanlılar ağır yara almış, imzalanan 1699-Karlofça ve 1700-İstanbul Antlaşmalarıyla Osmanlı Devleti büyük çapta toprak kayıpları yaşamıştır.

Ø Karlofça Antlaşmasına göre; ‘’Erdel ve Macaristan’’ toprakları Avusturya’ya bırakıldı, ‘’Podolya ve Ukrayna’’ toprakları Lehistan’a bırakıldı, ‘’Dalmaçya Kıyıları’’ ve ‘’Mora Yarımadası’’ Venediklilere bırakıldı.

Ø İstanbul Antlaşmasına göre; Karadeniz kıyısındaki Azak Kalesi Rusya’ya bırakılmış ayrıca Ruslar İstanbul’da daimî elçi bulundurma hakkı kazanmıştır.

Ø II. Viyana kuşatmasının başarısızlıkla sonuçlanması ve 16 yıl süren Kutsal İttifak Savaşlarında aldığı yenilgiler sonrasında Osmanlı Devleti, Avrupa’dan çekilmeye başladı ve Gerileme dönemine girdi.

NOT: II. Viyana kuşatmasının başarısızlıkla sonuçlanmasının sorumlusu olarak görülen Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa, IV. Mehmet’in emriyle idam edilmiştir.

 

AVRUPA’DA DİN SAVAŞLARINDAN MODERN DEVLETE

AUGSBURG (Augsburg) ANTLAŞMASI (1555):

Martin Luther taraftarı olan Protestanlar ile Alman İmparatoru arasında yirmi beş (25) yıl süren savaşlar sonrasında imzalanan antlaşmadır. Augsburg Antlaşmasına göre; Protestan Mezhebi Almanya’da resmen tanınmıştır. Almanya’daki Prenslere istedikleri mezhebi seçme özgürlüğü tanınmıştır. Protestanlar ile Katolikler eşit konuma gelmiştir. Almanya’da Martin Luther öncülüğünde başlayan hareketler sonrasında Fransa’da Kalvenizm, İngiltere’de Anglikanizm Mezhepleri ortaya çıkmıştır. Bu gelişmelerle birlikte artık Katolik Kilisesinin eski itibarı kalmamıştır.

 

OTUZ YIL SAVAŞLARI (MEZHEP SAVAŞLARI) (1618-1648):

Avrupa’da Katolik Mezhebi ile Protestan Mezhebi arasında çıkan din savaşlarına Otuz Yıl Savaşları adı verilir. 1618-1648 yılları arasında 30 yıl sürmüştür. Avrupa için yıkıcı olan Otuz Savaşları Westfalya Antlaşmasıyla son bulmuştur.

 

WESTFALYA ANTLAŞMASI (1648)

Otuz Yıl Savaşları sona erdiren antlaşmadır. Bu antlaşmayla kilisenin gücü sınırlandırılmış, Almanya’da Katolik, Protestan ve Kalvenizm geçerli mezhepler haline geldi. Bu barış antlaşmasından Fransa ve İngiltere güçlenerek, Almanya ise güç kaybederek çıkmıştır. Bu antlaşmayla birlikte Avrupa’da dini etkenlerin yerine modern hukukun temelleri atılmış, İmparatorlukların yerini Ulus devletler almaya başlamıştır. Westfalya Antlaşmasıyla, Sekülerleşme (laikleşme) artmış ve kilise eski gücünü kaybetmiş ve Avrupa’nın düzeni yeniden sağlanmıştır.

 

17. VE 18. YÜZYILLARDA AVRUPA’DA VE OSMANLILARDA DENİZCİLİK FAALİYETLERİ

Ø 1400’lü ve 1500’lü yıllarda Coğrafi Keşiflerle yeni yerler keşfeden İspanya ve Portekiz sömürgeler kurmuş ve zenginleşmişlerdir.

Ø 1600’lü ve 1700’lü yıllarda Denizcilik faaliyetlerinde ve Sömürgecilik yarışında İspanya, Portekiz, Hollanda, İngiltere ve Fransa gibi devletleri görmekteyiz.

Ø İngilizler 1600’de ve Hollanda 1602’de Doğu Hindistan Ticaret Şirketlerini kurarak önemli sömürgeler elde etmişlerdir ve dünyanın en büyük ticaret filolarını kurmuşlardır. Böylelikle Hollanda ve İngiltere denizcilik faaliyetlerinde ve sömürgecilikte tarih sahnesine çıkmışlardır.

Ø 1600’lü yılların sonlarına doğru Fransa da Denizcilik faaliyetlerine başlamış ve sömürgeler elde etmiştir.

Ø 1700’lü yıllarda hem okyanuslarda hem de Akdeniz’de İngiltere, Fransa ile Rusya arasında hakimiyet mücadelesi yaşanmış ve bu dönemde Osmanlılar elindeki önemli yerleri bu devletlere karşı korumaya çalışmıştır.

Ø Osmanlı Devleti, kuruluş yıllarında kürekli gemiler ‘’Kadırgalar’’ kullanılmış, 1600’lü yılların sonlarında yelkenli gemiler ‘’Kalyonlar’’ kullanılmıştır. Batı gemiciliğinin gerisinde olan Osmanlı donanması, 1600’lü yıllardan itibaren denizlerde ağır yenilgiler almıştır.

 

 

FETİHLERDEN SAVUNMAYA

ÖNEMLİ: Osmanlı Devleti, 1700’lü yılların başlarından itibaren Karlofça Antlaşması’yla kaybedilen toprakları geri almaya çalışmıştır.

1711- PRUT ANTLAŞMASI: III. Ahmet döneminde Ruslarla imzalandı. 1709’da Poltova Savaşı’nda Ruslara yenilen İsveç Kralı Demirbaş Şarl’ın Osmanlı Devleti’ne sığınması sonrasında İsveç Kralının Ruslara teslim edilmemesi ve Rus kuvvetlerinin Osmanlı topraklarına girmesi üzerine başlayan savaştır. Sadrazam Baltacı Mehmet Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu, Çar I. Petro komutasındaki Rus ordusunu 1711 yılında Prut Savaşında ağır bir yenilgiye uğratmıştır. Rusların barış teklifi üzerine 1711’de imzalanan Prut Antlaşması imzalandı.

1718- PASAROFÇA ANTLAŞMASI: III. Ahmet döneminde Avusturya ve Venedik Devletleriyle imzalandı. Avrupalı Devletlerin üstünlüğü kabul edildi. Osmanlılarda Lale Devri başladı. Osmanlı Devleti’nin Avusturya ve Venediklilerle yaptığı savaştan yenilgiyle ayrılmasından sonra imzalanan antlaşmadır. 1618 Pasarofça Antlaşmasından sonra Osmanlı devleti, Avrupa’da kaybettiği toprakları geri alma umudunu kaybetti ve mevcut topraklarını korumaya yönelik bir siyaset izlemeye başladı.

Ø 1718-1730: LALE DEVRİ: Avrupa’nın örnek alınarak ıslahat ve reformların yapıldığı zevk ve sefa dönemi

Ø 1730- PATRONA HALİL İSYANI: Lale Devrini ve III. Ahmet saltanatını sonlandıran isyan.

Ø 1732- AHMET PAŞA ANTLAŞMASI: I. Mahmut döneminde Osmanlı ile Safevi Hanedanı arasında yapılan son antlaşmadır.

Ø 1739- BELGRAD ANTLAŞMASI: Osmanlı Devletinin kazançlı çıktığı son antlaşmadır. I. Mahmut döneminde Avusturya ve Rusya ile imzalandı.

Ø 1746- KERDEN ANTLAŞMASI: İran’da iktidara gelen Afşar Hanedanı ile Osmanlılar arasında imzalanan ilk antlaşmadır. I. Mahmut ile Nadir Şah arasında imzalandı. Kasrı Şirin Antlaşmasının maddeleri kabul edildi.

Ø 1770- ÇEŞME BASKINI: III. Mustafa döneminde, Osmanlı donamasının Ruslar tarafından yakıldığı olay. Bu ağır yenilgiden sonra Küçük Kaynarca Antlaşması imzalandı.

1774- KÜÇÜK KAYNARCA ANTLAŞMASI: I. Abdülhamit döneminde, Ruslarla imzalanan antlaşmadır. 1700’lü yıllarda Osmanlı Devletinin imzaladığı en ağır antlaşmadır. Bu antlaşmaya göre; Kırım, Osmanlılardan kopmuş ve bağımsızlığını kazanmıştır. Rusların İstanbul’da daimi bir elçi bulundurmasına ve bir Ortodoks Kilisesi inşasına izin verilmiştir.

 


Muallimi Tarih

KPSS ve Lise Tarih Ders Özetleri

Yorum Gönder

🔔 Görüşlerinizi Bize Bildirin

Daha yeni Daha eski