ANADOLU SELÇUKLU DEVLETİ KÜLTÜR VE MEDENİYETİ
DEVLET YÖNETİMİ
•
Devlet meselelerinin görüşüldüğü
meclise Divanı Saltanat (Divanı Ala) adı verilirdi.
•
Hükümdar çocuklarına Melik adı
verilirdi
•
Hükümdar çocuklarının eğitiminden sorumlu
hocalara Atabey adı verilirdi.
•
Vilayetlere gönderilen askeri valilere Emir adı
verilirdi.
•
Esnaflar arasındaki birlik ve beraberliği
sağlayan kuruma Ahi Teşkilatı adı verilir
•
Donanma’dan sorumlu komutana Reisül
Bahr adı verilir.
•
Hükümdara vekalet eden yöneticilere Naib adı
verilir.
•
Hükümdarı korumakla görevli olan ve üç ayda
bir maaş alan orduya Hassa Ordusu adı verilir. Ordu sistemi
çoğunlukla Büyük Selçukluları örnek alınmıştır..
•
Muhtesip:
Anadolu Selçuklularında belediye işlerini, pazarlarda fiyatları, tartı ve
ölçüleri, malların kalitesini denetleyen görevlilerdir.
•
Kadılar:
Mahkemelere başkanlık eden ve yargı işlerine bakan devlet görevlileridir.
Kadıların atamasını yapan ve Kadılardan sorumlu devlet görevlisine, Kadıül
Kudat (Başkadı) denilmektedir.
DİVAN ÇEŞİTLERİ:
•
Divanı istifa: Mali İşlerinden
sorumlu divandır.
•
Divanı Arz: Askeri işlerden
sorunlu divandır.
•
Divanı Tuğra: Yazışma işleriyle
ilgilenen divandır.
•
Divanı İşraf: Mali ve İdari
işleri Denetleyen divandır.
EKONOMİ:
•
Anadolu’da yolların yapılması, Ticaret
yollarının güvenliği sağlanması, yollar üzerinde kervansaraylar yapılması ve
sigortacılık sistemini ilk kez uygulanması ile Anadolu bir Ticaret merkezi
haline getirildi.
•
Hazine-i Amire:
Devlet hazinesidir.
•
Hazine-i Hassa:
Hükümdara ait hazinedir.
Not: Sigortacılık:
Türkiye Selçuklu Devletinin sınırları içerisinde yabancı tüccarların mallarına
bir zarar gelmesi durumunda devlet bunu karşılamıştır.
HUKUK
•
Din kurallarına dayanan Şerri mahkemeler
ve Gelenek, Görenek ve Töre dayalı olan Örfi mahkemeler vardır.
•
Şerri Mahkemelere, Kadılar başkanlık
etmiştir.
TOPRAK
•
İkta Arazisi: Devlet
memurlarına ve ordu görevlilerine hizmet ve maaşlarına karşılık verilen
topraklardır. İkta arazisine sahip olanlar gelirlerin bir kısmını kendine
ayırır, geri kalanıyla da Sipahi denilen atlı askerler beslemekteydi. İkta
sahipleri üretimi arttırmak, bulundukları bölgede asayiş ve düzeni sağlamakla
yükümlüydüler.
•
İkta sistemi ile devletin ordu
harcamalarının azalması hedeflenmiştir. İkta sistemi ile beraber üretim artmış,
asayiş ve güvenlik sağlanarak devletin otoritesi arttırılmak istenmiştir.
YAZI, DİL VE EDEBİYAT
•
Anadolu Selçuklularında devletin resmi
yazışma dili ve edebiyat dili Farsça, bilim ve eğitim dili Arapça,
halkın konuşma dili ise Türkçeydi.
EL SANATLARI:
•
İslam dininden kaynaklı heykel ve resim
yasaklamıştır
•
Çinicilik (porselen
süsleme sanatı)
•
Hat sanatı (Güzel
yazı yazma sanatı)
•
Minyatür (Kitap
resimciliği) gölge, ışık ve derinliğin olmadığı küçük resimlere verilen ad.
•
Tezhip (Kitap
Süsleme sanatı)
•
Halı – Kilim dokumacılığı
ÖNEMLİ KAVRAMLAR:
•
Darüşşifa:
Hastane
•
İmarethane:
Yoksullara yiyecek veren aşevleridir.
•
Külliye:
Merkezinde cami olan medrese, hamam, darüşşifa, türbe ve imarethanelerin
topluca bir arada bulunduğu yapılar topluluğuna verilen ad.
•
Türbe: Anıt mezarlardır.
•
Mescid:
Minberi olmayan küçük mahalle camileridir.
•
Kümbet:
Mezar
Önemli: Anadolu Selçuklu
zamanında halka hizmet amacıyla inşa edilen cami, medrese, şifahane,
kervansaray, imarethane gibi yerlerin giderleri vakıflardan elde edilen
gelirlerle karşılanmaktaydı.
Önemli: Anadolu Selçuklu
Devletinde bilime çok önem verilmiş ve birçok medrese kurulmuştur. Bu
medreselerde nakli (Dini) ve akli (Pozitif) bilimler öğretilmiştir. Bu
medreselerin ihtiyaçları vakıflar tarafından karşılanmış ve eğitim ücretsizdi.
Not: Anadolu’daki ilk medrese
Danişmentoğulları tarafından açılan Yağıbassan Medresesidir.
MİMARİ YAPILAR:
•
Hunat Hatun Cami: 1237-1240 yılları
arasında Alaeddin Keykubat’ın karısı Mahperi Hatun tarafından Kayseri’de
yaptırılmıştır.
•
Gevher Nesibe Darüşşifası: I.
Gıyasettin Keyhüsrev tarafından 1204-1206 yılları arasında Kayseri’de
yaptırılmıştır. Bazı kaynaklara göre tıp eğitimi ve sağlık hizmetini birlikte
veren dünyanın ilk merkezidir.
•
Taş Mescit: I. Alaeddin Keykubat
zamanında 1235 yılında Çankırı’da yaptırılmıştır.
•
Sırçalı Medrese: II. Gıyasettin
Keyhüsrev zamanında 1242-1243 yılları arasında Konya’da yaptırılmıştır.
•
Karatay Medresesi: II. İzzettin
Keykavus döneminde, Vezir Celaleddin Karatay tarafından 1251’de Konya’da
yaptırılan medresedir.
•
Alaeddin Cami: Alaeddin Keykubat
döneminde 1221’de Konya’da yaptırılmıştır.
•
İnce Minareli Medrese: II. İzzeddin
Keykavus devrinde hadis ilmini öğretmek amacıyla 1264’te Konya’da
yaptırılmıştır.
•
Kubadabad Sarayı: Alaeddin Keykubat
döneminde, ünlü mimar Sadettin Köpek tarafından 1220’de Konya Beyşehir'de
yaptırılmıştır.
•
Gök Medrese: III. Gıyasettin Keyhüsrev
zamanında 1271’de Sivas’ta yaptırılmıştır.
•
Çifte Minareli Cami: Alaeddin
Keykubad’ın kızı ''Hüdavent Hatun'' tarafından 1253 yılında Erzurum’da
yaptırılmıştır.